WALL STREET'TE SERT DÜŞÜŞ !

'Küresel krizin en kötü dönemi geride kaldı' yorumlarının yapıldığı sırada dünya borsaları sert düşüşlerle çalkalanıyor
ABD'de devlet destekli mortgage bankalarının batma noktasına geldiğinin anlaşılması mali sistemi temelinden sarsıyor.

Son krizin fitilini dünyanın en etkili gazetelerinden New York Times'ın bir haberi tetikledi. New York Times devlet destekli mortgage bankaları Fannie Mae ve Freddie Mac'ten birine veya her ikisine devlet tarafından el konulabileceğini yazdı. Bu, aslında hem iyi hem de kötü bir haberdi. Kötü haberdi çünkü bu iki devin batma noktasına geldiği ortaya çıkmıştı. İyi haberdi çünkü aynen bizde TMSF'nin yani devletin yaptığı gibi ABD'de devlet kendi parasını ortaya koyup sistemdeki açığı kapatacaktı.

Ancak bugün ABD Hazine Bakanı Paulson bir açıklama yapıp henüz devletliştirme düşünmediklerini, bu iki kurumu yakından izleyeceklerini belirtti.

Böylece haberin iyi tarafı buharlaşırken, kötü tarafı piyasaların üzerine kaldı.

Peki nedir bu Fannie Mae ve Freddie Mac?

Bu iki dev, mortage sisteminin garantörü gibi çalışıyor. ABD'de toplam mortgage piyasası yaklaşık 10 trilyon dolar civarında. Yani şu anda kişilerin belli vadelerde bankalara toplam 10 trilyon dolar borcu var. Bu iki kurumun rolü şu: Diyelim ki Citibank bir vatandaşa yıllık yüzde 8 faizle 30 yıl vadeli 500 bin dolar ev kredisi verdi. Vatandaş ta, kendi 100 bin dolarını üzerine ekleyerek 600 bin dolara bir ev aldı. Citibank evi ipotek etti. Citibank eğer isterse, hem alacağını hem de teminatını bu iki kurumdan birine devredebiliyor. Diyelim ki yüzde 6'yla verdiği borcu yüzde 5.5 faizle Fannie Mae'ye satıyor. İpoteğini de Fannie Mae'ye devrediyor. Böylece alacak ve teminat Fannie Mae'ye geçerken Citibüank yılda yarım puan gibi bir kar elde ediyor.

Bu iki kurum da piyasaya tahvil ihraç ederek kendi finansman ihtiyacıın karşılıyor. Devlet destekli kurumlar olduğu için ABD Hazine'sinin borçlandığı faizlerle borçlanabiliyorlar. Yani yüzde 5.5'le devraldığı bir alacağını yüzde 3.5-4'le finanse edebiliyor.

Tabii bu sistem piyasa sağlıklı işlediği zaman çalışıyordu. Kredi geri ödemelerinde sorunlar artmaya başladı, teminat olarak alınan evlerin fiyatı düştü, evlerin fiyatı alınan borcu karşılayamaz hale geldi ve sağlıkları bozulan iki kurumun düşük faizli borçlanma kapasiteleri azaldı. Böylece her iki kurum da batma noktasına geldi.

Zaten borsadaki fiyatlar da iki kurumun içler acısı halini ortaya koyuyor: Geçen yıl Ağustos ayında Fannie Mae hisseleri 70.6 dolardan işlem görüyordu. Bugün TSİ 18.45 itibariyle 9 dolara geriledi. Şirketin piyasa değeri 67.4 milyar dolardan 8.6 milyar dolara geriledi.

Freddie Mac de geçen ağustosta hisse başına 67.2 dolardan işlem görüyordu. Piyasa değeri 43 milyar dolar civarındaydı. Dün şirketin hisseleri 5.16 dolara inerken piyasa değeri de 3.5 milyar doların altına geriledi.

İşte ABD mali sistemindeki bu büyük sıkıntı Dow Jones endeksini dün bir ara 11 bin puanın da altına çekti. TSİ 18.45 sıralarında endeks 11.026 ile Perşembe gününün 200 puan veya yüzde 1.77 altındaydı.